Η συνωμοσία της Σιωπής

2010-11-28
Η συνωμοσία της Σιωπής

Κινούμενοι στον μικρόκοσμό των φίλων μας, συναναστρεφόμενοι δηλαδή με άτομα με τα οποία μοιραζόμαστε ένα κοινό υπόβαθρο σκέψεων και αντιλήψεων, οι θέσεις και απόψεις με τις οποίες συμφωνούμε γίνονται εύκολα βάση για συζήτηση και περαιτέρω εξέλιξη. Ξεφεύγοντας όμως από τον κύκλο αυτό, μεταπηδώντας για παράδειγμα από το χώρο των οικογενειακών ή φιλικών επαφών στον επαγγελματικό χώρο, οι ίδιες θέσεις που στη μία περίπτωση είναι επικρατείς, στην άλλη αντιμετωπίζονται ως αιρετικές και μη αποδεκτές.


Η Γερμανίδα πολιτική επιστήμων Noelle-Neumann έχει κωδικοποιήσει την κατάσταση αυτή, διατυπώνοντας το 1974 την θεωρία της για τη "Σπείρα της Σιωπής" (Spiral of Silence).




Η βασική ιδέα πίσω από τη θεωρία της Noelle-Neumann είναι η εξής: Oι περισσότεροι άνθρωποι για να αποφύγουν την απομόνωση στα δημόσια ζητήματα, καθοδηγούνται από αυτό που νομίζουν ότι είναι οι κυρίαρχες ή αποδυναμωμένες απόψεις στο περιβάλλον τους. Οι άνθρωποι τείνουν να αποκρύπτουν τις απόψεις τους όταν ανήκουν στην μειοψηφία, φοβούμενοι την απομόνωση. Αντίθετα είναι πιο πρόθυμοι να εκφράσουν τη γνώμη τους όταν ανήκουν στην ομάδα των κυριάρχων. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι απόψεις που γίνονται αντιληπτές ως κυρίαρχες κερδίζουν περισσότερο έδαφος και οι εναλλακτικές υποχωρούν ακόμα περισσότερο.

Θεωρώ ότι ένα από τα βασικά αντικείμενα του πολιτικού σχεδιασμού σήμερα είναι η διαχείριση και διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται να είναι αρκετά ενεργή στο χώρο αυτό. Η μεγάλη μάλιστα διαφορά που παρουσιάζει έναντι της προηγούμενης, εντοπίζεται στο ότι διαθέτει μία ατζέντα με στόχους και απόψεις, οι οποίες μέχρι τώρα αποτελούσαν taboo για την κοινωνία και αντιμετωπίζουν από τη στιγμή της διατύπωσής τους τεράστια προβλήματα αποδοχής. Η ατζέντα όμως αυτή προωθείται συστηματικά, και επιδιώκεται η μετατροπή των θέσεων αυτών από θέσεις μειοψηφίας, σε θέσεις πλειοψηφίας.

Η μέχρι τώρα στάση του κ. Θ. Πάγκαλου, με κάνει να πιστεύω ότι πρόκειται για γνώστη και κύριο θιασώτη της θεωρίας για τη Σπείρα της Σιωπής. Ο κ. Πάγκαλος έχει αναλάβει το δύσκολο ρόλο του να φέρνει επανειλημμένα στη συζήτηση θέματα που απολαμβάνουν ελάχιστη αποδοχή από τον κόσμο. Παραδείγματα: η αποστροφή "Μαζί τα φάγαμε", η θέση του ότι "το Μνημόνιο είναι ευτυχία για τη χώρα". Θέσεις που άμεσα ξεσηκώνουν την κοινή γνώμη, προκαλώντας αρνητικά και δεικτικά σχόλια. Με την διατύπωση αυτών των θέσεων, ξεκινάει όμως παράλληλα και η διαδικασία διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Σε αυτήν τη δεύτερη φάση, κύριο ρόλο παίζουν τα ΜΜΕ, τα οποία αναλαμβάνουν αρχικά την δια της επανάληψης αποενοχοποίηση της ίδιας της θέσης, και κατόπιν την δια της ανάλυσης αφομοίωση και προώθησή της στο κοινό.

Το θαυμαστό στην εν λόγω διαδικασία, είναι η επιτυχία την οποία έχει συναντήσει στην εφαρμογή της κατά το πρόσφατο διάστημα. Στην περίοδο που έχει μεσολαβήσει από την υπογραφή του Μνημονίου, έχουν εφαρμοστεί μέτρα και πολιτικές που αναιρούν πλήρως καταστάσεις παγιωμένες που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ότι δεν επιδέχονταν οποιαδήποτε αλλαγή.

Εν τέλει, όλες οι πρωτοβουλίες αυτές ολοκληρώθηκαν, τα μέτρα πέρασαν, οι αντιδράσεις κόπασαν, και η προώθηση της ατζέντας συνεχίζει να προωθείται. Το αξιοθαύμαστο μάλιστα είναι ότι η μερίδα που θίχτηκε από τα μέτρα αυτά έπαψε να διαμαρτύρεται, η μερίδα που βγαίνει κερδισμένη θεωρεί ότι δεν γίνεται καμία αλλαγή.

Κινδυνεύω να θεωρηθώ γραφικός επειδή θεωρώ ότι πρόκειται για αριστοτεχνική διαχείριση της κοινής γνώμης από την κυβέρνηση;

Αναφορές

- Noelle Neumann, Elizabeth, The Spiral of Silence: A theory of public opinion, Journal of Communication, Vol 2 (pp. 43-51), 1974
- Γούναρης, Άλκης, Η τρομοκρατία, η ηθική αυτονομία και το δικαίωμα της ανυπακοής και αντίστασης στις σύγχρονες δημοκρατίες, 2006


πηγή:http://pastfriends.blogspot.com

Posted in: ArtiCles